Onların diplomaları sahte değildi. 

Bileklerinin hakkıyla çalışarak üniversite sınavını kazandılar, yıllarca eğitim fakültelerindeki sınavlarında da başardılar, mezun oldular. Binlerce, yüzbinlerce genç insan, milyonlarca çocuğun hayatını değiştirmek, iyileştirmek için göreve hazırdılar. Ama önlerine yeni sınavlar çıktı; yine çalıştılar, KPSS’de yüksek puanlar aldılar, bazen birinci bile oldular. 

Ama bir türlü öğretmen olamadılar. Bu memlekette bir öğretmen olunamıyordu, bir de Murathan Mungan’ın deyimiyle “her şey olunabilir ama rezil olunamazdı”. 

Bugün “atanamayan öğretmen” diye kendilerine isim atanan binlerce genç insan hala Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) kapısında, adalet ve ekmek mücadelesi veriyor. Ülkenin bütün sathını kaplayan, en önemli iki ana mesele olan emek ve demokrasi mücadelesinin bir sembolü de onlar. 

Ülkede açlık sınırının altında bir hayat dayatanlara karşı ücret mücadelesi, yanı başındaki seçme seçilme hakkının gaspına karşı demokrasi mücadelesiyle birleşiyor. Sahte diplomalıların serbest, gerçek diplomalı seçilmiş belediye başkanlarının “yolsuzluk” bahane edilerek tutuklandığı ortamdayız. “Ankara’yı parsel parsel sattığı” epey yetkili Bülent Arınç tarafından bile dile getirildiği halde Melih Gökçek hakkında bir tane soruşturma açılmazken, bileğinin hakkıyla öğretmen olanların değil, torpili olanların atanması normalleşsin mi? Asla.  

Milli gelir arttı diye övünülen gün aynı saatlerde, bu artışı yaratan esas kuvvet emek gücü iken, kamu emekçilerine dalga geçer gibi ücret zammı oranı açıklanması normal mi? Asla. Mecliste emekli maaşlarına zam oranı teklifine kahkaha attıkları gibi, öğretmenle, kamu emekçisiyle, emekliyle, bütün toplumla dalga geçilmek istenmesi normalleşemez.

İşte bu ortamda, öğretmenler de hem emeklerini hem bütün çifte standartlara karşı adaleti savunuyor. Ve onlar için doğru adlandırma;  “ataması yapılmamış öğretmen” dir. Her önemli toplumsal sorunda olduğu gibi, yine resmî rakamlar paylaşılmıyor ama sendikalar ve platformlar, atama bekleyen öğretmen sayısının 1 milyona kadar ulaştığını söylüyor.  2025 yılı için açıklanan atama sayısı ise, denizde damla bile olamayan oranda: 15 bin. Öğretmen bekleyen okul ve öğrenci sayısı ise kim bilir kaç? İnsanın mantığı kabul etmiyor değil mi? Bir yanda okullar öğretmensiz, öte yanda öğretmenler işsiz…

Mantık sınırlarını zorlayan hak gaspları bununla kalmıyor, öğretmen adayları yıllar süren KPSS maratonunun ardından bir kez daha sınanıyor: mülakat sınavı. Eğitim fakültesinden mezun olmak adeta bitmeyen bir sınava girmek gibi. Hadi ona da tamam diyor, eylemde bir arkadaşımızın dile getirdiği gibi “deprem anında bile ders çalışıyor” ve tüm soruları yanıtlayarak başarılı oluyorlar. Sonuç; sıfır. Yine olmuyor, yine olmuyor. Çünkü normal koşullarda mülakat, adayın iletişim becerisi ve mesleki yeterliliğini ölçmek için var. Ama bizde amacının tam tersine; eşitsizliğin sembolüne dönüşmüş durumda. Geçmişte KPSS’den 90’ın üzerinde puan alıp elenen, düşük puanla atanan onlarca örnek hâlâ hafızalarda. Bu yüzden senelerdir “Mülakat Değil Liyakat” sloganıyla mücadele eden öğretmenler, bu hafta yine eylemdeydi. Daha önce MEB önünde tam 282 gün oturma eylemi yaptılar, siyah çelenkler bıraktılar, haklı ve meşru eylemlerine sert polis müdahaleleriyle de karşılaştılar. “Bakan adına biz öğretmenler utandık” dediler, hak aramaya devam ettiler. 

Eylemlerin bazı sonuçları da oldu: MEB, 2025 öğretmen atamalarında mülakat puanlamasında yeni bir düzenleme getirdi. Hükûmet, “torpil iddialarını azaltacağız” dedi ama öğretmen adaylarının çoğu bu düzenlemeyi “makyajlı mülakat” olarak görüyor. Çünkü hala süresi 45 dakika denilen görüşmelerin çoğu 5–15 dakikada bitiyor, şeffaf yöntemler uygulanmıyor. Komisyonlarda adayın branşını bilmeyen kişiler oturuyor, soruların ise nasıl seçildiği belirsiz. Kimi mülakatlarda “Allah’ın varlığını kanıtla” veya “Reis kimdir?” gibi soruların sorulduğu,  bazı illerde “torpil listeleri” dolaştığı iddiaları öne sürülüyor. Üstelik 2023’te Danıştay, “mülakat objektif kriterlere bağlanmalı” dediği halde… Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi kararlarının tanınmadığı ülkemizde, bu hak mücadelesi de sadece onları değil, tüm gençlerin, tüm kuşakların emek ve demokrasi mücadelesinin parçasına dönüşüyor. 

Son eylemde bir öğretmenin sözleri, emeğiyle geçinenlerin, geçinmeye çalışanların yaşadığı krizi çok iyi özetliyor: “Yakalım mı kendimizi? İşimiz yok, ailemiz dağılmak üzere...” Aile yılı ilan edenlere duyurulur. 

Ama arkadaşımıza bir kötü haber daha; o da kolay değil çünkü aile koruyacağız diye en son boşanma davalarında arabuluculuk getirilmek isteniyor. Kadınların eşit olmadığı ortamda baskı altında kalarak boşanamamasıyla, ailelerin dağılması önlenecek öyle mi? Adalet Bakanı diyor ki; “arabuluculukta anlaşamazlarsa boşanırlar”. Kadınların ve ne acı ki son dönemde giderek artan biçimde çocuklarıyla birlikte, en çok boşanma aşamasında öldürüldüğü ortamda bu süreçten sonra sağ kalım oranı nedir bakan? O kadınlar, çocuklar hayatta kalabilecek mi?

Hayatta kalsa geçinebilecek mi? Ekonomi ve Demokrasi çadırlarında bir emekçinin dediği gibi; “serbest olmuş piyasa, kim kime güm güme olmuş”. Bu hayat pahalılığında ve kadın işsizliğinde Avrupa birincisiyken, nafaka hakkına göz dikilmiş iken, şimdi de kadınların eşit miras hakkıyla uğraşılıyor. Eşitlik İçin Kadın Platformu’nun uyarısıyla öğrendik ki, Diyanet İşleri Başkanlığı memlekette başka hiç sorun yokmuş gibi, bu hafta Cuma hutbesinde miras hakkımızı konu seçmiş. https://esikplatform.net/kategori/basin-aciklamalari/74647/diyanet-isleri-baskanligi-ndan-kadinlara-karsi-bir-hutbe-daha-bu-kez-miras-hakkimizi-yariya-indirmek-istiyorlar/

Yakında okullar açılacak. Diyanetin asıl yapması gereken, geçen yılki rezaleti bir daha yaşamamak; okulları pis, çocukları aç ve öğretmensiz bırakmamak için uğraşmaktır.